Một là, điều kiện tham gia quan hệ họ: Điều 5, điều 6 Nghị định 19 quy định điều kiện là thành viên, là chủ họ trong quan hệ họ. Theo đó, điều kiện đối với thành viên: “là người đủ 18 tuổi trở lên và không thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Đối với người từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu có tài sản riêng có thể là thành viên của dây họ nhưng phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý”. Điều kiện đối với chủ họ: “là người đủ 18 tuổi trở lên và không thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi; phải được hơn một nửa tổng số thành viên bầu (trừ tường hợp các thành viên có thỏa thuận khác)”.

          Hai là: Quyền và nghĩa vụ của thành viên, chủ họ được quy định cụ thể rõ ràng hơn trong một chương riêng (chương II). Các thành viên có các quyền cơ bản: Góp một hoặc nhiều phần họ trong một kỳ mở họ; lĩnh họ; chuyển giao một phần hoặc toàn bộ phần họ cho người khác; yêu cầu chủ họ hoặc người giữ sổ họ cho xem, sao chụp sổ họ và cung cấp các thông tin liên quan đến dây họ; yêu cầu chủ họ trả phần họ của thành viên không góp phần họ đúng hạn; yêu cầu các thành viên khác, chủ họ thực hiện nghĩa vụ của mình. Trong trường hợp là họ có lãi thì thành viên có các quyền sau đây: Đưa ra mức lãi trong mỗi kỳ mở họ; được lĩnh họ trước các thành viên nếu đưa ra mức lãi cao nhất tại kỳ mở họ; hưởng lãi từ thành viên lĩnh họ...Nghĩa vụ của thành viên: Góp phần họ theo thỏa thuận; thông báo về nơi cứ trú mới trong trường hợp có thay đổi cho người tham gia dây họ; tiếp tục góp các phần họ để các thành viên khác được lĩnh cho đến khi thành viên cuối cùng lĩnh họ trong trường hợp đã lĩnh họ trước các thành viên khác. Trong trường hợp là họ có lãi hoặc hưởng hoa hồng thì thành viên phải thực hiện nghĩa vụ: Trả lãi cho các thành viên chưa lĩnh họ khi được lĩnh họ; trả khoản hoa hồng cho chủ họ khi lĩnh họ theo thỏa thuận...

          Quyền của chủ họ: Thu phần họ của các thành viên; yêu cầu thành viên không góp phần họ của mình phải trả phần họ trong trường hợp chủ họ đã góp thay cho thành viên đó. Chủ họ trong họ có lãi có quyền lĩnh phần họ trong kỳ mở họ đầu tiên và không phải trả lãi cho các thành viên khác trong trường hợp chủ họ đồng thời là thành viên. Đối với họ hưởng hoa hồng thì chủ họ được hưởng hoa hồng từ thành viên lĩnh họ. Nghĩa vụ của chủ họ: Thông báo cho các thành viên về nơi cư trú mới trong trường hợp có sự thay đổi; thông báo đầy đủ về số lượng dây họ, phần họ, kỳ mở họ, số lượng thành viên của từng dây họ mà mình đang làm chủ họ cho người muốn gia nhập dây họ; giao các phần họ cho thành viên lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ; nộp thay phần họ của thành viên nếu đến kỳ mở họ mà thành viên không góp phần họ...

          Ba là, lãi suất khi chơi họ có lãi không được vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ. Đối với họ không có lãi, thứ tự lĩnh họ được xác định theo hình thức bốc thăm, biểu quyết, bình chọn hoặc hình thức khác do những người tham gia dây họ thỏa thuận. Đối với họ có lãi thì thành viên ra mức lãi cao nhất sẽ là thành viên lĩnh họ; trong trường hợp có nhiều thành viên cùng trả một mức lãi cao nhất thì bốc thăm để xác định thành viên lĩnh họ. Lãi suất khi chơi họ có lãi do các thành viên của dây họ thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ.

          - Trường hợp mức lãi suất giới hạn nói trên được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định thì áp dụng mức lãi suất giới hạn được điều chỉnh đó.

          - Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ vượt quá lãi suất giới hạn quy định thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

          Riêng đối với trường hợp đến kỳ mở họ mà chủ họ không giao hoặc giao không đầy đủ các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, thành viên chưa lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi đối với số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả….

          Bốn là: Chơi họ bắt buộc phải lập thành văn bản. So với quy định tại Nghị định 144 “thỏa thuận về dây họ được thể hiện bằng lời nói hoặc bằng văn bản” thì Điều 7 Nghị định 19 quy định hình thức thoả thuận về dây họ bắt buộc phải lập thành văn bản:

          “1. Thoả thuận về dây họ được thể hiện bằng văn bản. Văn bản thoả thuận về dây họ được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia dây họ yêu cầu.

          2. Trường hợp thỏa thuận về dây họ được sửa đổi, bổ sung thì văn bản sửa đổi, bổ sung phải được thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều này.”

          Năm là: Chủ họ phải thông báo bằng văn bản cho Uỷ ban nhân dân xã nơi cư trú về việc tổ chức dây họ khi thuộc các trường hợp: Tổ chức dây họ có giá trị các phần họ tại một kỳ mở họ từ 100 triệu đồng trở lên hoặc tổ chức hai dây họ trở lên.

          Sáu là: Chủ họ, thành viên, cá nhân liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay nặng lãi, lừa đảo chiếm đoạt tài sản khi tham gia quan hệ về họ.

          Trên đây là những điểm mới của Nghị định 19/2019/NĐ-CP, xin trao đổi cùng đồng nghiệp để nghiên cứu và vận dụng vào thực tiễn công tác.

 Đỗ Thị Bích Ngọc – VKSND huyện Quỳnh Phụ