Tuy nhiên thực tế công tác này có lúc chưa được các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền ở địa phương quan tâm, chú trọng nên chất lượng còn nhiều hạn chế chủ yếu do những nguyên nhân sau:

- Một số Uỷ ban nhân dân cấp xã, Công an cấp xã chưa thực hiện đúng, đầy đủ trong việc tổ chức giám sát, giáo dục người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ theo quy định của Luật Thi hành án hình sự như: không phân công hoặc chậm phân công người quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án và việc triệu tập, nhận xét, đánh giá quá trình chấp hành án không đầy đủ hoặc không đúng quy định làm cho người chấp hành án không được nhắc nhở, chấn chỉnh thường xuyên, kịp thời dẫn đến họ có thể vi phạm về nghĩa vụ của người chấp hành án; chưa chú trọng yêu cầu, vận động, giải thích để người chấp hành án tự nguyện thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thi hành án dân sự (việc nộp án phí, bồi thường thiệt hại, hình phạt bổ sung) hoặc người chấp hành án đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thi hành án dân sự nhưng không yêu cầu họ nộp biên lai hoặc tài liệu để lưu vào hồ sơ thi hành án.

- Trong thời gian chấp hành án, có trường hợp người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ có đủ điều kiện để xét rút ngắn thời gian thử thách hoặc xét giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ nhưng không được Uỷ ban nhân dân cấp xã lập hồ sơ đề nghị.

- Người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ chưa nhận thức đúng về quyền và nghĩa vụ của người chấp hành án nên sau khi xét xử thường có thái độ thờ ơ, không quan tâm; có quan niệm về việc đã được Tòa án xét xử cho hưởng án treo hoặc án phạt cải tạo không giam giữ là mọi việc đã giải quyết xong, dẫn đến việc không chấp hành đầy đủ nghĩa vụ của người chấp hành án. Có trường hợp chấp hành đầy đủ nghĩa vụ của người chấp hành án và có đủ điều kiện để xét giảm thời hạn chấp hành án hình sự tại cộng đồng thì người chấp hành án không biết để làm đơn đề nghị.

- Công an xã chưa chủ động rà soát những trường hợp có đủ điều kiện để xét rút ngắn thời gian thử thách của án treo, giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ để kịp thời tham mưu cho Uỷ ban nhân dân xã lập hồ sơ báo cáo đề nghị Cơ quan Thi hành án hình sự đề nghị Tòa án xem xét, quyết định mà vẫn thực hiện theo Hướng dẫn số 08/HD-CQQLTHAHS ngày 24/8/2016 của Cơ quan Quản lý thi hành án hình sự - Bộ Công an là chỉ tiến hành vào các ngày Lễ, Tết hàng năm (Tết Nguyên Đán, Lễ 30/4 và Lễ 2/9). Chỉ khi có kế hoạch, chỉ đạo của Cơ quan Thi hành án hình sự Công an huyện về việc rà soát lập hồ sơ đề nghị xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ thì Công an xã mới thực hiện; việc tham mưu cho Uỷ ban nhân dân xã lập hồ sơ đề nghị tiến hành không chặt chẽ, đúng quy định, có trường hợp lập hồ sơ đề nghị cho cả người chấp hành án vi phạm nghĩa vụ nên không được Tòa án chấp nhận. Mặt khác quy định mỗi năm chỉ được xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ một lần, hiện chưa có văn bản hướng dẫn của liên ngành Trung ương nên còn có nhiều cách hiểu khác nhau: thời gian 01 năm để xét giảm lần tiếp theo tính từ ngày người chấp hành án có đủ điều kiện để xét giảm hay tính từ ngày Tòa án ra quyết định cho người chấp hành án được xét giảm lần trước.

Để nâng cao chất lượng công tác xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ, đơn vị đề xuất áp dụng những giải pháp sau:

- Phối hợp với Tòa án yêu cầu Thẩm phán chủ tọa phiên tòa phải thông báo giải thích rõ quyền, nghĩa vụ của người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ ngay sau khi tuyên án, đặc biệt là lợi ích của người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ khi được xét giảm thời hạn chấp hành án.

- Nắm chắc bản án đã có hiệu lực pháp luật, những bản án nhận ủy thác để đôn đốc Tòa án ra quyết định thi hành án và chuyển cho Cơ quan Thi hành án hình sự Công an huyện lập hồ sơ thi hành án hình sự tại cộng đồng, bàn giao cho Uỷ ban nhân dân xã tổ chức quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án.

- Tăng cường công tác kiểm sát trực tiếp việc tuân theo pháp luật trong công tác thi hành án treo, án phạt cải tạo không giam giữ tại Uỷ ban nhân dân cấp xã; chú trọng kiểm sát chặt chẽ điều kiện để xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn án phạt cải tạo không giam giữ để kịp thời kiến nghị, yêu cầu Uỷ ban nhân dân xã lập hồ sơ đề nghị đối với những trường hợp có đủ điều kiện xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ. Đối với người chấp hành án vi phạm nghĩa vụ phải phản ánh đầy đủ trong biên bản kiểm sát, để làm căn cứ đề nghị Tòa án không chấp nhận nếu như Uỷ ban nhân dân xã lập hồ sơ đề nghị xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn án phạt cải tạo không giam giữ. Đồng thời thông qua kiểm sát trực tiếp kết hợp hướng dẫn nghiệp vụ cho Uỷ ban nhân dân cấp xã để thực hiện tốt công tác này.

- Tăng cường sự phối hợp với Cơ quan Thi hành án hình sự Công an huyện nắm chắc số người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ ở địa phương, xác định những trường hợp có đủ điều kiện xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn án phạt cải tạo không giam giữ để đôn đốc Cơ quan Thi hành án hình sự Công an huyện chỉ đạo Công an cấp xã kịp thời tham mưu cho Uỷ ban nhân dân cấp xã lập hồ sơ đề nghị, đảm bảo quyền lợi cho người chấp hành án.

- Thực hiện đầy đủ, nghiêm túc kiểm sát việc xét rút ngắn thời gian thử thách án treo, giảm thời hạn án phạt cải tạo không giam giữ; kiểm sát chặt chẽ việc lập hồ sơ và tham gia đầy đủ các phiên họp xét rút ngắn thời gian thử thách đối với án treo, giảm thời hạn chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ; những đối tượng không đủ điều kiện phải đưa ra căn cứ và thể hiện rõ quan điểm để Tòa án quyết định.

- Đề nghị cấp trên tăng cường tập huấn cho cán bộ làm công tác kiểm sát thi hành án hình sự; kịp thời giải đáp những vướng mắc, bất cập trong công tác thi hành án hình sự.

Đoàn Viết Thiện, Nguyễn Hoàng Hà - Viện kiểm sát nhân dân huyện Vũ Thư