Nội dung vụ án: Trần Xuân B sinh năm 1979, trú tại xã P, huyện TH, tỉnh TB đã bị công an xã xử phạt hành chính về hành vi trộm cắp tài sản vào ngày 20/3/2020. Khi chưa hết thời hạn được coi là chưa bị xử lý vi phạm hành chính, khoảng 09h00’ ngày 30/4/2020, B lại trộm cắp 02 con gà, qua định giá có trị giá 500.000 đồng. Ngày 06/5/2020 Cơ quan cảnh sát điều tra - Công an huyện TH đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đồng thời ra Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với B về tội: “Trộm cắp tài sản” quy định tại điểm a khoản 1 Điều 173 Bộ luật hình sự.

Trong quá trình điều tra còn xác định được: Ngoài hành vi trộm cắp tài sản ngày 30/4/2020, B còn có 03 lần thực hiện hành vi trộm cắp tài sản khác, cụ thể: Ngày 23/4/2020, B trộm cắp được 01 con chó (trị giá 01 triệu đồng), ngày 29/4/2020 B trộm cắp 05 con ngan (trị giá 840.000 đồng), ngày 04/5/2020 B tiếp tục trộm cắp 20 con vịt (trị giá 1,4 triệu đồng). Toàn bộ số tài sản trộm cắp này, B bán lấy tiền tiêu xài cá nhân hết.

Quá trình giải quyết vụ án, về việc có áp dụng hay không tình tiết “ phạm tội 2 lần trở lên” có hai quan điểm như sau:

Quan điểm thứ nhất:

Không áp dụng điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS đối với B.

Bởi vì B có tiền sự vào ngày 20/3/2020 về hành vi trộm cắp tài sản, ngày 30/4/2020 B lại tiếp tục thực hiện hành vi trộm cắp 02 con gà trị giá 500.000 đồng, giá trị tài sản trộm cắp dưới 2.000.000 đồng nhưng thuộc trường hợp là đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm. Cơ quan điều tra (CQĐT) đã sử dụng tiền sự ngày 20/3/2020 làm căn cứ định tội và đã khởi tố B về tội “Trộm cắp tài sản” theo điểm a khoản 1 Điều 173 BLHS. Các ngày 23/4/2020, 29/4/2020, 04/5/2020 B còn thực hiện hành vi trộm cắp tài sản (trị giá tài sản của từng lần đều dưới 02 triệu đồng), nhưng tiền sự ngày 20/3/2020 đã sử dụng để làm căm cứ khởi tố B đối với hành vi trộm cắp ngày: 30/4/2020 và các lần trộm cắp ngày 23/4/2020, 29/4/2020, 04/5/2020 và tính tổng giá trị tài sản B đã trộm cắp được là 3.740.000 đồng để kết luận điều tra, đề nghị truy tố. Vì vậy không thể tiếp tục sử dụng tiền sự này với các lần thực hiện hành vi trộm cắp ngày 23/4/2020, 29/4/2020, 04/5/2020 để áp dụng đối với B tình tiết tăng nặng TNHS là “phạm tội 02 lần trở lên” được.

Quan điểm thứ hai:

Cần phải áp dụng điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS đối với B vì:

Mặc dù CQĐT đã sử dụng tiền sự ngày 20/3/2020 và hành vi trộm cắp tài sản ngày 30/4/2020 để khởi tố B về tội “Trộm cắp tài sản” theo điểm a khoản 1 Điều 173 BLHS, nhưng theo quy định tại khoản 1 Điều 173 BLHS thì “người nào trộm cắp tài sản của người khác… dưới 02 triệu đồng nhưng thuộc một trong các trường hợp như: Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi chiếm đoạt tài sản mà còn vi phạm; Đã bị kết án về tội này hoặc về một trong các tội quy định tại các điều 168, 169, 170, 171, 172, 174, 175 và 290 của Bộ luật này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm; Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; Tài sản là phương tiện kiếm sống chính của người bị hại và gia đình họ; Tài sản là di vật, cổ vật. Thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm”. B đã có tiền sự về hành vi trộm cắp tài sản thì các lần thực hiện hành vi trộm cắp tài sản sau đó đều phải bị xử lý hình sự, cho dù tài sản trộm cắp đều dưới 02 triệu đồng. Qua đó thì tiền sự ngày 20/3/2020 của B đều phải sử dụng đối với tất cả các hành vi trộm cắp các ngày 23/4/2020, 29/4/2020, 04/5/2020 để áp dụng đối với B là “phạm tội 02 lần trở lên”.

Tác giả đồng ý với quan điểm thứ nhất, bởi các lẽ sau:

Tình tiết “phạm tội 02 lần trở lên” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS năm 2015, được hiểu là trước lần phạm tội này, người phạm tội đã thực hiện tội phạm ít nhất một lần trước đó và chưa bị xét xử. Hành vi phạm tội trong trường hợp này là sự lặp lại tội đã phạm trước đó nên có mức độ nguy hiểm cao hơn trường hợp bình thường.

Trong trường hợp vụ án trên thì tiền sự ngày 20/3/2020 về hành vi trộm cắp tài sản đã được CQĐT lấy làm tình tiết định tội, để khởi tố đối với B về hành vi trộm cắp 500.000 đồng ngày 30/4/2020. Sau đó, trong quá trình điều tra B khai nhận các lần trộm cắp khác cũng đều dưới 02 triệu đồng; các hành vi trộm cắp của B được thực hiện tại các ngày khác nhau, không liên tục, kế tiếp nhau về mặt thời gian; không có tính chất chuyên nghiệp... nhưng khi CQĐT kết thúc điều tra đề nghị Viện kiểm sát (VKS) truy tố B về tội “Trộm cắp tài sản” đối với giá trị tài sản trộm cắp là tổng tất cả các lần B đã thực hiện hành vi trộm cắp là 3.740.000 đồng (gồm: ngày 30/4/2020 trộm cắp tài sản trị giá 500.000 đồng; ngày 23/4/2020 trộm cắp tài sản trị giá 01 triệu đồng; ngày 29/4/2020 trộm cắp tài sản trị giá 840.000 đồng; ngày 04/5/2020 trộm cắp tài sản trị giá 1,4 triệu đồng).

Theo quy định tại khoản 2 Điều 52 BLHS: “Các tình tiết đã được Bộ luật này quy định là dấu hiệu định tội hoặc định khung hình phạt thì không được coi là tình tiết tăng nặng”. Trong trường hợp trên tiền sự ngày 20/3/2020 của B đã được sử dụng làm tình tiết để định tội, khởi tố B theo điểm a khoản 1 Điều 173 BLHS với giá trị tài sản trộm cắp là 3.740.000 đồng (tổng giá trị tài sản các lần B trộm cắp cộng lại) thì sẽ không thể áp dụng thêm tình tiết tăng nặng theo điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS (phạm tội 02 lần trở lên) đối với B.

Do còn không thống nhất về nhận thức về việc áp dụng tình tiết phạm tội 02 lần trở lên theo điểm g khoản 1 Điều 52 BLHS trong tội Trộm cắp tài sản, mong nhận được ý kiến của đồng nghiệp, bạn đọc.

Tác giả: Vũ Công Huân - Viện kiểm sát nhân dân huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.