Trong năm 2022, Phòng 2 đã thụ lý giải quyết hàng chục vụ án Giết người mà bị can được xác định mắc bệnh tâm thần như: Phạm Công Thái sinh năm 1985 ở xã Đông Mỹ, thành phố Thái Bình giết hàng xóm, Nguyễn Văn Mạnh sinh năm 1987 ở xã Nguyên Xá, Đông Hưng giết con đẻ, Trần Quốc Công sinh năm 1985 ở xã Tiến Đức, Hưng Hà giết hàng xóm, Nguyễn Thiên Lạc sinh năm 1963 ở xã Quỳnh Hội, Quỳnh Phụ giết vợ, Phạm Văn Phẩm sinh năm 1969 ở xã Tân Lập, Vũ Thư giết anh trai, Lương Văn Thư sinh năm 1967 ở thị trấn Tiền Hải giết hàng xóm, …. Theo quy định của Bộ luật Hình sự, trường hợp cơ quan giám định xác định người mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi tại thời điểm gây án thì người đó không phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi đã thực hiện. Tuy nhiên trường hợp người đó chỉ hạn chế khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi thì vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự.

Thực tế cho thấy, số người bị rối loạn tâm thần ngày càng gia tăng và nếu không được phát hiện sớm, theo dõi, điều trị kịp thời sẽ dẫn đến những hậu quả nặng nề cho chính bản thân người bệnh, gia đình và xã hội. Nhiều người có biểu hiện liên quan đến mắc bệnh tâm thần nhưng không phải ai cũng được phát hiện, quan tâm và điều trị dứt điểm dẫn đến bệnh kéo dài, trở nặng, người bệnh có những thời điểm không kiểm soát được hành vi của mình dẫn tới những hậu quả đau lòng. Cũng có những trường hợp, người bệnh tuy đã được chữa trị tại cơ sở chuyên môn nhưng do nhiều lý do khác nhau, thậm chí có gia đình chủ quan cho rằng người bệnh đã ổn định nên bỏ dở việc điều trị giữa chừng, đưa về nhà tự chăm sóc, điều trị, quản lý … điều này tiềm ẩn những nguy hiểm rất lớn đến từ người bệnh.

Chính vì vậy, để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn, hạn chế việc xảy ra các vụ việc do đối tượng bị bệnh tâm thần gây ra, thì trách nhiệm không chỉ thuộc về riêng một cá nhân hay tổ chức nào mà cần sự chung tay của toàn xã hội. Trong đó gia đình có người thân mắc bệnh tâm thần đóng vai trò quan trọng, khi phát hiện người thân có các dấu hiệu phát bệnh cần sớm đưa người bệnh đi khám, nếu xác định gia đình có người bệnh cần đưa đi tập trung điều trị tại cơ sở y tế có thẩm quyền. Trường hợp người bệnh điều trị tại nhà theo chỉ định thì cần tuân thủ nghiêm hướng dẫn điều trị và thường xuyên theo dõi sát sao hành vi, cử chỉ, biểu hiện của người bệnh, kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường để có biện pháp phù hợp ngăn chặn hành vi tiêu cực. Thông tin cho chính quyền địa phương nắm được việc gia đình mình có người bị bệnh để địa phương có biện pháp hỗ trợ khi cần thiết. Trong quá trình sinh hoạt hàng ngày, cần gần gũi, tránh những việc gây áp lực, tác động tiêu cực đến tâm lý người bệnh. Về phía chính quyền địa phương, cần nắm đầy đủ danh sách các trường hợp mắc bệnh tâm thần tại địa phương mình, hướng dẫn và phối hợp giúp đỡ các gia đình đưa bệnh nhân đến những cơ sở điều trị để họ được điều trị một cách tốt nhất. Đối với các cơ sở điều trị, cần xem xét kỹ càng khi quyết định cho bệnh nhân về điều trị tại nhà, hướng dẫn cụ thể, chi tiết cho gia đình người bệnh về cách điều trị, chăm sóc đúng cách, yêu cầu tái khám định kỳ để xác định chính xác tình trạng bệnh. Từ đó có biện pháp điều trị tiếp theo cho phù hợp.

Bên cạnh đó, cần có sự chung tay của toàn xã hội ở mọi lúc mọi nơi, chung tay và có giải pháp không để người bệnh có cơ hội tiếp xúc với các vật dụng, các loại công cụ, hung khí nguy hiểm để tránh những nguy cơ xảy ra các vụ việc đáng tiếc gây hậu quả chết người và người bị bệnh phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi của mình./.

Nguyễn Lan - Phòng 2 Viện kiểm sát nhân dân tỉnh